పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం | Vizianagaram Pydithalli Ammavari Temple History In Telugu | Bhakthi Margam | భక్తి మార్గం

పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం

పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం

ఆలయ చరిత్ర

చారిత్రాత్మకంగా ఈమె పెద విజయరామరాజు చెల్లెలు. పసిప్రాయం నుండి అధ్యాత్మిక భావాలతో దేవీ ఉపాసన చేసేది. అన్న పొరుగు రాజ్యమైన బొబ్బిలిపై యుద్ధ సన్నాహాలు చేయడం ఆమెను కలతపెట్టింది. బుస్సీ కుట్రకు లొంగిపోయిన విజయరామరాజు చెల్లెలి యుద్ధ నివారణ ప్రయత్నాల్ని లెక్కచేయలేదు. 1757లో బొబ్బిలిపై యుద్ధం ప్రకటించాడు. 

వెలమ వీరులు తమ పౌరుష ప్రతాపాల్ని ఫణంగా పెట్టి విజయమో వీర స్వర్గమో అన్నట్లు పోరాడారు. కానీ విజయం విజయరామరాజునే వరించింది. ఆ రోజు రాత్రి దేవి కలలో కనిపించి అన్న ప్రాణాలకు వచ్చే ప్రమాదాన్ని ముందే హెచ్చరించింది. ఉపవాసదీక్షలో ఉన్న ఆమె పతివాడ అప్పలనాయుడు, మరికొందరు అనుచరుల్ని వెంటబెట్టుకొని బొబ్బిలి బయలుదేరింది.

కొద్ది దూరం వెళ్ళగానే ఆమె అపస్మారక స్థితిలోకి జారుకుంది. తన ప్రతిమ పెద్దచెరువు పశ్చిమ భాగంలో లభిస్తుందని, దాన్ని ప్రతిష్ఠించి, నిత్యం పూజలు, ఉత్సవాలు చేయమని చెప్పి ఆమె దేవిలో ఐక్యమయ్యింది.

దేవత గురించి కథ

1737 లో, పెద్ద  విజయరామరాజు బొబ్బిలి యుద్ధంలో బిజీగా ఉన్నప్పుడు, రెండవ ఆనంద్ కిరీటం బాధ్యతలు స్వీకరించారు మరియు 1760 లో మరణించారు. భార్యలు కూడా సతి సహగమనం లో అతనితోపాటు మరణించారు. పెదా విజయరామరాజు రాణి చంద్రయమ్మ భార్య విజయనరాజుని దత్తత తీసుకున్నారు. 

విజయరామరాజు విజయనగరం సంస్థానానికి  చెందినవాడు. విజయనగరం సంస్థాన్ నిర్మించిన 104 ఆలయాల చరిత్ర ద్వారా ఈ దేవాలయాల చరిత్ర వారి ప్రదేశంలో ఉండటం ద్వారా తెలుస్తుంది. కానీ సంస్థాన్ నిర్మించిన శ్రీ పిడితల్లి అమ్మవారు  ఆలయం గురించి ప్రత్యేక చరిత్ర లేదు. కానీ పుకార్లు లేదా కొన్ని కధల ప్రకారం విజయనగరం లో  గ్రామ దేవత ని పైడితల్లి అమ్మవారు గా కొలుస్తారు . కానీ పైడితల్లి అమ్మవారు  విజయనగరం రాజవంశం కి చెందిన వారని అనేక ఆధారాలు ఉన్నాయి.

పైడిమాంబ  యొక్క జన్మ మరియు ఇతర వివరాల గురించి ఖచ్చితమైన రుజువులు లేవు, ప్రజల ప్రకారం, మరుసటి శనివారం విజయదశీమి తరువాత విజయ్ బొబ్బిలి  యుద్ధం తరువాత విజియనగరం యొక్క పెడ చారువు పశ్చిమ భాగంలో విగ్రహాన్ని కనుగొన్నారు. విజయనగరం యొక్క “పైడిమాంబ” గ్రామ దేవత అంటారు. ఇది 1750 లో ఫ్రెంచ్ నాయకుడు బుస్సి హైదరాబాద్ సమీపంలో మొత్తం బటాలియన్తో ఉండినప్పుడు. కొంతమంది సైనికులు (మశూచి) కారణంగా మరణించారు. అతను ఆర్థిక సంక్షోభంతో నడుస్తున్నాడు.

వనం గుడి

విజయనగరం యొక్క విజయరామ రాజు ఆర్థిక సంక్షోభాన్ని అధిగమించడానికి మరియు అతని బెటాలియన్ను పునర్నిర్మించడానికి బుస్సి కి  సాయపడ్డారు. 1756 లో బుస్సి రాజమండ్రి వచ్చి నప్పుడు బొబ్బిలి రాజులు వెళ్లి స్వాగతం పలికారట అని వినికిడి . ఆ సమయంలో బొబ్బిలి మహారాజాలు పూర్తి అధికారాన్ని కలిగి ఉన్నారు. శక్తికి సంబంధించి బొబ్బిలి మహారాజాలు మరియు విజయనగర రాజుల మధ్య కొన్ని విభేదాలు ఉన్నాయి. 

ఆ తేడాలు మరియు కొన్ని కారణాల వల్ల 1757 జనవరి 23 న బోబోబిలి యుద్ధం మొదలైంది. యుద్ధ సమయంలో బొబ్బిలి కోట నాశనం అయ్యింది మరియు యుద్ధంలో అనేకమంది బొబ్బిలి సైనికులు మరణించారు. విజయరామరాజు  భార్య మరియు సోదరి శ్రీ. పైడిమాంబ వార్తను వినడం ద్వారా యుద్ధాన్ని ఆపడానికి ప్రయత్నించి జయవంతం కాలేదు. 

ఆ సమయంలో విజయరామరాజు సోదరి శ్రీ పైడిమాంబ  మాసుచి వ్యాధి బారిన పడ్డారు . ఆమె దేవి పూజ లో ఉండగా  విజయరామరాజు  ఇబ్బందుల్లో ఉన్నాడని తెలుసుకున్నారు. దీని గురించి తన సోదరుడికి తెలియజేయాలని, విజయనగరం సైనికుల ద్వారా సందేశాన్ని తెలియజేయాలని ఆమె కోరుకున్నారు, కానీ ప్రతి ఒక్కరూ యుద్ధంలో ఉన్నారు. గుర్రపు బండిలో సందేశాన్ని తెలియజేయడానికి ఆమె పాటివాడ అప్పలనాయుడుతో ప్రారంభించారు. 

అయితే, ఆ సమయములోనే తాండ్ర పాపారాయుడు  చేతిలో విజయరామరాజు మరణించినట్లు ఆమెకు మధ్యలో వచ్చింది. ఆమె అపస్మారక భావనతో. పాటివాడ అప్పలనాయుడు  నీటిని చల్లబరిచాడు మరియు ఆమె స్పృహ దశకు చేరుకుంది మరియు ఆమె ఎక్కువ నివసించదని అప్పలానిడుతో చెప్పింది. ఆమె దేవతతో మిశ్రమంగా ఉంది. ఆమె విగ్రహం పెద్ద చెరువు  ప్రాంతం వద్ద కనిపిస్తుంది. ఇప్పుడు రైల్వే స్టేషన్ ఎదురుగా ఉన్న ఆలయంలో నిర్మించిన సంఘటన జరిగింది. దీనినే వనం గుడి గ చూస్తున్నాము.

విజయనగర ఆడపడుచు.. పైడితల్లి అమ్మవారి విశిష్టత..

దసరా వచ్చిందంటే చాలు.. విజయనగరం పట్టణానికి పండగ వాతావరణం. ఉత్తరాంధ్ర ఇలవేల్పుగా పూజలందుకుంటున్న పైడితల్లి అమ్మవారి సిరిమాను సంబరాలు దసరా నుండి ఆరంభమవుతాయి. విజయనగరమంతా సర్వాంగ సుందరంగా సిద్దమౌవుతుంది. పైడితల్లి అమ్మవారి సిరిమానోత్సవం ప్రతీఏటా ఘనంగా జరుగుతుంది.

విజయదశమి తరువాత వచ్చే మంగళవారం జరిగే సిరిమానోత్సవానికి ఉత్తరాంధ్రతో పాటు ఒడిషా, ఛత్తీస్ ఘడ్ రాష్ట్రాల నుండి పెద్దఎత్తున భక్తులు తరలివస్తుంటారు. భక్తిశ్రద్దలతో అమ్మవారి మ్రొక్కులు తీర్చుకుంటారు. విజయనగరంలో జరిగే ఈ పండుగకు ప్రత్యేక విశిష్టత ఉంది. విజయనగరం సంస్ధానానికి చెందిన ఆడపడుచు పైడిమాంబే... పైడితల్లి అమ్మవారిగా కొలవబడుతోంది.

258 ఏళ్ల క్రితం విజయనగరం సంస్దానానికి అప్పటి రాజు అన్న పెద విజయరామరాజు చెల్లెలే.. పైడిమాంబగా పెద్దలు చెబుతుంటారు. తాను దేవతగా అవతరించానని, తన ప్రతిమ పెద్ద చెరువులో వెలసి ఉందని, ఆ విగ్రహాన్ని బయటకు తీసి ప్రతిష్టించి పూజలు చేయాలని చెప్పి అదృశ్యమయినట్టుగా ప్రచారం.

ఆవిగ్రహాన్ని బయటకు తీసి ఆ పెద్ద చెరువు ఒడ్డునే ఆలయం నిర్మించి ప్రతిష్టించి పూజలు చేశారు గ్రామస్ధులు. దీనిని నేడు వనం గుడిగా నిత్యం పూజలు చేస్తుంటారు భక్తులు. ఇలా పైడిమాంబ పైడితల్లిగా అవతరించారు.

పైడితల్లి విగ్రహాన్ని ప్రతిష్టించిన పతివాడ అప్పలనాయుడు తొలి పూజారిగా అమ్మవారికి పూజలు నిర్వహించారు. అప్పటినుండి ఇప్పటివరకు అప్పలనాయుడు వారుసులే అమ్మవారి పూజారులుగా కొనసాగుతున్నారు. ముందుగా అమ్మవారి ఉత్సవాలు వనంగుడి వద్ద నిర్వహించేవారు. 1924లో మూడు లాంతర్ల జంక్షన్ సమీపంలో మరోసారి అమ్మవారిని ప్రతిష్టించి చదురుగుడిని నిర్మించారు.

వనం గుడిని అమ్మవారి పుట్టినింటిగా, ఊరి మధ్యలో నిర్మించిన చదురుగుడిని మెట్టినింటిగా భావిస్తుంటారు. చదురుగుడిలో అమ్మవారికి ఇరుపక్కలా ఘటాలు ఉండటం విశేషం.ఈ గుడిలోనే రావి, వేప చెట్ల సంగమ వృక్షం ఉంది. దీని మొదలులో అమ్మవారి సోదరుడిగా భావించే పోతురాజు పూజలందుకుంటూ ఉంటారు. చదురు గుడి వద్దే పైడితల్లి ఉత్సవాలు జరుగుతాయి.

భక్తజన కోటితో పూజలందుకుంటున్న అమ్మవారి చదురు గుడిని 1951లో దేవాదాయ శాఖ తన ఆధీనంలోకి తీసుకుంది. ఇక అప్పటి నుండి ప్రభుత్వమే పైడితల్లి ఉత్సవాలను జరుపుతోంది. సుమారు నెల రోజుల పాటు అనేక ఉత్సవాలు నిర్వహిస్తారు. పైడితల్లి ఉత్సవాల ప్రారంభానికి సూచికగా ప్రధాన రాటను ప్రతిష్టించడం, తొలేళ్ల ఉత్సవం, ఉయ్యాల కంబాల, సిరిమానోత్సవం ఇలా అనేక కార్యక్రమాలు ఈ నెల రోజుల పాటు నిర్వహిస్తారు.

ఆడపడుచులైతే అమ్మవారి కరుణా కటాక్షాలు పొందేందుకు ప్రత్యేకించి ఘటాలను ఎత్తుకుంటారు. కలశాలతో వచ్చి ప్రత్యేక పూజలు నిర్వహిస్తారు. పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం కోసం సిరమాను చెట్టు సేకరణ కూడా ఉత్సవంలా నిర్వహిస్తారు. సిరిమాను చెట్టును అధికారులు, పూజారులు, ప్రజా ప్రతినిధుల సమక్షంలో.. ప్రత్యేక పూజలు నిర్వహించి సేకరించడం ఆనవాయితీగా వస్తోంది.

సిరిమానును అధిరోహించే పూజారి కులస్థులు సిరిమాను రధాన్ని తయారు చేస్తారు. పూజారి కూర్చోవటానికి వీలుగా ఓ శీలను తయారు చేస్తారు. అలా తయారు చేసిన శీలలోనే సిరిమానోత్సవం రోజున ప్రదాన అర్చకులు ఆశీనులౌవుతారు. సిరిమాను రధం వెంట తిరిగే బెస్తవల, అంజలి రధం, పాలధార, తెల్లఏనుగు రధాల తయారీ ప్రత్యేకంగా జరుగుతుంది.

ప్రధాన పూజారి సిరిమానును అధిరోహించిన తరువాత అమ్మవారి ఆలయం నుండి సిరిమాను ఉత్సవం ప్రారంభమవుతుంది. సిరిమానుకు ముందు పాలధార, జాలరి వల, తెల్ల ఏనుగు రధాలు కదులుతుంటాయి. సిరిమాను మూడు లాంతర్ల జంక్షన్ నుండి కోట పూసపాటి రాజుల బురుజు వరుకు మూడుసార్లు తిరుగుతుంది. సిరిమానోత్సవం జరిగిన వారం రోజుల అనంతరం ..మంగళవారం రోజున అమ్మవారికి ఉయ్యాలకంబాల జరుపుతారు.

అదే విధంగా చివరగా అమ్మవారి విగ్రహం లభ్యమైన పెద్దచెరువులో హంసవాహనంపై తెప్పోత్సవాన్ని జరుపుతారు. ఈ క్రమంలో నెల రోజుల పాటు నిర్వహించే సాంస్కతిక కార్యక్రమాలు భక్తులను అలరిస్తాయి. అమ్మవారి జాతర సందర్బంగా ఏర్పాటు చేసిన ప్రత్యేక విద్యుత్ దీపాలంకరణలతో విజయనగరం దేదీప్యమానంగా వెలిగిపోతూ ఉంటుంది.

పైడితల్లి అమ్మవారు వెలసిన విజయనగరం జిల్లాలో ప్రజలు సుఖ సంతోషాలతో ఉంటారని విశ్వాసం. ఆ చల్లని తల్లి పైడితల్లి ఈ నేలపై కొలువై ఉన్నందువల్లే ఈ ప్రాంతం ఎప్పుడూ సుభిక్షంగా అలరారుతోందని భక్తుల ప్రతీతి.

పైడి తల్లి జాతరలు & పండుగలు

సిరిమాను  ఉత్సవం

ప్రతి సంవత్సరం విజయదసమి తరువాత్ద వచ్చే మొదటి మంగళవారం ను సిరిమాను  ఉత్సవం  జరుపుకుంటారు. సిరిమను అంటే పెద్ద చెట్టు. 15 రోజులు ముందు సిరిమాను ఉత్సవ్ దేవత పైడిమాంబ ఆలయ పూజారి కలలో వచ్చి, ఈ సంవత్సరం సిరిమాను ఎక్కడ వుందో చెపుతారు. పూజరి సిరిమాను అన్వేషణలో వెళ్తాడు. పూజలు చేసి సిరిమాను ని నరుకుట జరిగుతుంది.సిరిమాను ఎక్కడ అయ్యిన  జిల్లా లో దొరకొచ్చు. యజమాని ఉత్సవ్ కోసం చెట్టు నరకడానికి అంగీకరించాలి.

ఆ చెట్టు సిరిమాను చక్కగా ఆకారంలో ఉంటుంది మరియు రథం మీద ఉంచబడుతుంది. ఈ సిరిమాను మధ్యాహ్నం 2 గంటలకు 3 లాంతర్ల కూడలికి తీసుకురాబడుతుంది. ఆలయం చుట్టూ పూజరి దేవత దర్శనం చేస్తాడు, సిరిమాను రథంపై కూర్చుంటాడు. ఈ సిరిమాను మూడు సార్లు విజయనగరం కోట మరియు 3 గంటల నుండి 4 గంటల మధ్య ఆలయం అవుతుంది. విజయనగర రాజులు కోట పైన కూర్చుని ఉత్సవ్ ని చూస్తారు. పూజరికి రాజులు మరియు పూజలు కొత్త బట్టలు ఇవ్వబడతాయి. సిరిమాను ముందు తెల్ల ఏనుగు ఆకారంలో రథం ఉంటుంది.

తెల్ల ఏనుగు యొక్క ప్రాముఖ్యత

సిరిమను రథం ముందు కదిలే తెల్ల ఏనుగు గురించి చాలామందికి తెలియదు. కానీ పాత రోజులలో మహారాజులు ఈ తెల్ల ఏనుగు మీద కూర్చుని, సిరిమను ఉత్సవ్ లో పాల్గొన్నారు. ప్రస్తుత పరిస్థితి ప్రకారం శ్రీమనుకు ముందు తెల్ల ఏనుగు విగ్రహం సాంప్రదాయంలో భాగం.

అంజలి రథం యొక్క ప్రాముఖ్యత

పెళ్లి చేసుకునే ముందు శ్రీ పైడిమాంబ చనిపోయాడు. అందువల్ల 5 వివాహిత మహిళలు సిరిమను ఎదుట అంజలి రథంపై కూర్చున్నారు. 5 వివాహిత మహిళలు ఈ రథంపై కూర్చొని ఉన్నారు, ఇది అంజలి రథం అంటారు. రెండవది ఈ సిరిమాను పాలాధరతో పాటు, పువ్వులు మరియు పండ్లతో అలంకరించబడిన చేపల వలాలతో చేసిన గొడుగు ముఖ్యమైనది.

పాలధార యొక్క ప్రాముఖ్యత

చరిత్ర ప్రకారం, పెద్ద చెరువు పశ్చిమ భాగం లో విగ్రహాన్ని కనుగొంటారని పతివాడ అప్పలనాయుడు యాత వీధి లోని గజ ఈతగాల్లను పిలిపించి  విగ్రహాన్ని తీసుకురావాలని ప్రయత్నించాడు. వారు చేపల వలలు తయారు చేయబడిన గొడుగు తో సిరిమాను ఉత్సవ్ లో ప్రతీ సారి పాల్గొనేందుకు ఒప్పుకుంటే  డబ్బులు  తీసుకోకుండా  విగ్రహాన్ని బయటకు తీసుకుని రావటానికి అంగీకరించారు . పతివాడ అప్పలనాయుడు వారి కోరికను అంగీకరించారు మరియు సిరిమను ఉత్సవ్ లో పాల్గొనడానికి అనుమతించ డానికి  రాజులను ఒప్పించారు.

సరిగ్గా సూర్యాస్తమయం ముందు సిరిమను ఉత్సవ్ ముగుస్తుంది. ఆంధ్రప్రదేశ్లోని ప్రాంతాల నుండి మాత్రమే కాకుండా , ఒరిస్సా, మధ్యప్రదేశ్లోని అనేక మంది ప్రజలు ఈ ఉత్సవ్ చూడడానికి వస్తారు. విజయనగరం వద్ద 3 లంటర్లు జంక్షన్ సమీపంలో ఉత్సవ్ పూర్తయిన తర్వాత వేలాది మంది ప్రజలు సిరిమాను దర్శనం చేస్తారు. రైతులు కొంచెం కొంచెం సిరిమాను ముక్కలు  తీసుకుంటారని, రాబోయే సంవత్సరంలో మంచి పంటను కలిగి ఉండటానికి తమ ఇంట్లో  ఉంచుతారు.

సంబర జాతర

ప్రతి సంవత్సరం ఈ పండుగను మక్కువ మండలం లో , విజయనగరం జిల్లా లో సంబర  గ్రామంలో జరుపుకుంటారు. ప్రతి సంవత్సరం పొంగల్  / మకర సంక్రాంతి  పండుగ తరువాత మంగళవారం పోలమాంబ ని గ్రామంలో కి తెస్తారు. పోలమాంబ జన్మించి నది  సంబర గ్రామం గ్రామస్థులందరూ పోలమాంబ గ్రామస్తులకు కూతురిల కొలుస్తారు .

సంక్రాంతి పండుగ కోసం ప్రతి అమ్మాయి తమ తల్లిదండ్రుల ఇంటికి వస్తారనే సంప్రదాయం ఉంది, ఆ సమయంలో పోలమాంబ ను  గ్రామం లో కి తెస్తారు . తీసుకు వచ్చినప్పటి నుండి  తరువాతి మంగళవారం వరకు గుడిలో ప్రదర్శించబడుతుంది మరియు భక్తులు దేవత యొక్క దర్శనాన్ని తీసుకుంటారు. తరువాతి మంగళవారం నాడు మూడవ వాయిదా రోజున సిరిమాను ఉత్సవం  నిర్వహించబడుతుంది .ఒరిస్సా, ఛత్తీస్గడ్ నుండి చాలామంది హాజరవుతారు. జిల్లా అడ్మినిస్ట్రేషన్ పండుగ కోసం ముందుగానే అవసరమైన ఏర్పాట్లు చేస్తుంది.

రవాణా

By Road

Gantyada : Rajamundry - 243kms
Gantyada : Kakinada - 204kms
Gantyada : Visakhapatnam - 67kms
Gantyada : Vijayawada - 395kms

By Train

Gantyada : Visakhapatnam - 63kms
Gantyada : Srikakulam - 69kms
Gantyada : Rajamundry - 180kms

By Air

Gantyada : Visakhapatnam - 8kms
Gantyada : Rajamundry -119kms

Temple Timings 

Morning : 5am to 11am

Evening : 4pm to 8pm

Temple Address

Pydithalli Ammavaru Temple ,

Gantyada Mandal ,

Vizianagaram District ,

Andhra Pradesh State ,

India .

Related Postings:

1. Stotras In Telugu

2. All Temples 

3. Dharma Sandehalu

4. 12 Jyotirlingas

5. Rashi Phalalu

Tags : pydithalli ammavaru temple vizianagaram history in telugu, vizianagaram famous temples history in telugu, pydithalli ammavaru temple history in telugu , ap famous temples, gantyada famous temples,